Fintech kelimesi finans ve teknoloji sözcüklerinin birleşimini ifade eder. Finans dünyası için dijitalleşmeyi de ifade eden Fintech, finansal teknolojik yazılımları olarak tanımlanabilir. Kurumların ve bireysel kullanıcıların finansal yöntemlerini otomatikleştirmeyi ve geliştirmeyi amaçlayan bu yazılımlar, hızlı ve güvenlidir. Kurumların gelişen teknolojiyi yakalaması açısından büyük bir öneme sahiptir. Fintech teknolojisi içerisinde yer alan gelişmelerden biri, dijital ikiz teknolojisidir. Bu teknoloji, birden fazla sektörde rahatlıkla kullanılabilen gerçek dünyanın sanal bir kopyasının oluşturulması esasına dayanır. Dijital ikiz teknolojisi sayesinde uzun bir süreç olan problem tespiti, iç görü yakalama, müşteri memnuniyeti sağlama ve sektörlere özgün farklı ihtiyaçları karşılamak giderek daha kolay bir hale gelir.
Dijital İkiz Nedir?
Dijital ikiz, gerçek dünyada yer alan benzerleri gibi davranan ve görülen fiziksel bir nesnenin, hizmetin veya ortamın dijital dünyadaki temsilidir. Gerçek zamanlı veriler ile güncellenen temsil, karar vermeyi kolaylaştırmak için simülasyon, makine öğrenimi ve akıl yürütmeyi kullanır. Nesnenin veya hizmetin yaşam döngüsünü kapsayarak sanal bir temsil oluşturur.
Bu dijital kopya küçük olabileceği gibi şehirler gibi büyük öğeler arasından seçilmiş de olabilir.
Dijital ikiz teknolojisi, veri toplamak amacıyla kullanılır. Süreçleri kopyalar ve sonrasında simülasyon çalışır. Bu simülasyon hizmet, nesne ya da ortamın nasıl bir performans göstereceğini tahmin etmeyi sağlarken aynı zamanda gerçek dünya verilerinden de yararlanır. Oluşturulan simülasyon varlığın hem mevcut durumuna ait verilere hem de geçmiş verilere dayanarak hazırlanır. Bilgisayar programı, elde edilecek olan çıktıyı geliştirmek için nesnelerin interneti (Endüstri 4.0), yapay zeka ve yazılım analitiğini içerir. Nesnelerin interneti (IoT) gerçek dünya verilerinin dijital dünyadaki sanal temsillerini oluşturmak üzere aktarılmasına olanak sağlar.
Dijital İkiz Türleri
Dijital ikiz türleri, ürün büyütme seviyesine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Bu türler arasındaki en büyük fark uygulama alanlarıdır. Farklı ikizlerin bir arada kullanılmasına da sıklıkla rastlanır. İkiz türleri şu şekilde sıralanır:
- Bileşen ikizleri/Parça İkizleri: Sanal ikizlerin işleyen en küçük bileşeni ve temel örneği bileşen ikizleridir. Parça ikizleri de temel olarak bileşen ikizlerine benzerdir, ancak daha az öneme sahip bir birleşendir.
- Varlık ikizleri: Bu tür ikizler iki veya daha fazla bileşenin birlikte çalışmasıyla, zengin performans verileri oluşturur. Veriler, işlenebilecek ve sonra eyleme geçirilebilir iç görülere dönüştürülerek zengin performans verileri elde edilir. Bu bileşen etkileşimin incelenmesine olanak sağlar.
- Sistem ve Birim ikizleri: Sistem veya birim ikizleri, bir sonraki büyüme düzeyini ve farklı varlıkların bir araya gelerek işleyen bir sistem oluşturduğunu görmeyi sağlar. Varlıkların etkileşimine dair görünürlük elde edilmesine olanak tanır ve performans iyileştirmeleri sunar.
- İşlem ikizleri: Sistemin bütün bir üretim tesisini oluşturmak için birlikte nasıl çalıştığını ortaya çıkaran ve büyümenin makro düzeyini ortaya koyan işlem ikizleridir. Sistemin yüksek verimlilikte çalışacak şekilde senkronize olup olmadığını ortaya koyar. Gecikmelerin etkilerini incelerken kesin zamanlama şemalarının belirlenmesine yardımcı olur.
Nasıl Çalışır?
Fiziksel bir nesnenin veya sistemin fiziğini ve operasyonel verilerini araştırmak için uygulamalı matematik ya da veri bilimi uzmanlarının orijinali simüle eden matematiksel bir model geliştirmesi, dijital ikizin başlangıcıdır. Uzmanlar sanal bilgisayar modelinin gerçek dünyadan veri toplayan sensörlerden geri bildirim alabilmesini sağlar. Bu da dijital sürümün gerçek zamanlı veriler toplamasına, taklit etmesine ve simüle etmesine olanak tanır. Sanal ikiz bu sayede performansa ve olası sorunlara karşı iç görüler toplar.
Sanal modelin gerçek dünyada bulunan fiziksel versiyonunu ne kadar hassas bir şekilde simüle ettiğini belirleyen farklı miktarda verilere göre dijital bir ikizin çalışma prensibi karmaşık ya da basit olabilir. Sanal ikiz, geri bildirimde bulunması için bir prototiple birlikte kullanılabilir. Bunun yanında sanal ikizin kendisi de bir prototip görevi üstlenebilir. Böylece fiziksel bir versiyonda neler olabileceği modellenmiş olur.
Tarihi
Dijital ikiz fikri ilk kez 1991 yılında David Gelernter tarafından dile getirildi. 2002 yılında Dr. Michael Grieve, üretimde uygulanan ve dijital ikiz konseptini resmi olarak duyuran kişi oldu. 2010 yılında bir terim olarak dijital ikiz NASA’dan John Vickers tarafından tanıtıldı. Fiziksel bir nesneyi incelemek için dijital bir ikiz kullanılmasının temeli NASA’nın 1960’lardaki uzay araştırmaları sırasında ortaya çıktığı söylenebilir. Sanal ikiz teknolojisine öncülük eden NASA, her uzay aracının personelleri tarafından simülasyon amacıyla kullanılan ve dünyaya bağlı versiyonundan tam olarak kopyaladığı bir sisteme sahipti.
Dijital İkizlerin Avantajları
Dijital bir ikizin sağladığı avantajlar arasında şunlar yer alır:
- Daha iyi AR-GE: Sanal ikizler sayesinde olası performans sonuçları hakkında veriye sahip olundu. Böylece ürünlerin daha etkili araştırılmasına ve tasarlanmasına olanak sağlanmış oldu. Elde edilen bilgiler doğrultusunda şirketler üretime başlamadan önce gerekli ürün iyileştirmesi yapabildiler ve öngörülere sahip olmak kolaylaştı.
- Daha fazla verimlilik: Bu teknoloji sayesinde yeni bir ürün üretime girdikten sonra bile tüm üretim süreci boyunca en yüksek verimliliği elde etmek ve sürdürmek mümkündür. Sistemin yansıtılmasına ve izlenmesine yardımcı olur.
- Ürün ömrü: Ömrünü tamamlamış ürünlerinin geri dönüşüm veya diğer önlemler yoluyla son işleme tabi olması hakkında karar verir. Sanal ikiz kullanılarak hangi malzemelerin toplanabileceği belirlenir.
Uygulama Alanları
Dijital ikiz farklı endüstri ve uygulamalardan farklı amaçlar için rahatlıkla kullanılır. Uygulama alanları arasında şunlar yer alır:
- İmalat: Üretim süresini azaltarak daha verimli üretim yapılmasını sağlar.
- Otomotiv: Aracın durumunu gerçek zamanlı olarak değerlendirmek ve iyileştirmeye gerek duyan parçaları hakkında araçtan operasyonel verileri toplamak için kullanılır. Böylece veriler analiz edilerek ürün daha verimli hale getirilir.
- Perakende: Alışveriş merkezleri veya butikler gibi küçük mağazalarda müşteri deneyimini modellemek ve geliştirmek için kullanılır.
- Sağlık Hizmetler: Cerrahi eğitim de dahil olmak üzere risklerin azaltılması için gerekli alanlarda sanal ikiz teknolojisinden tıp dünyası da yararlanır. Teknoloji, hastanelerdeki insan akışını da modeller. Enfeksiyonun nerede bulunabileceği, kimin temas yoluyla etki altında kalabileceği sistem aracılığıyla belirlenir.
- Afet yönetimi: Daha akıllı altyapılar, acil müdahale planları ve küresel çapta etkisini artıran küresel iklim değişikliğini izlemede bilinçli bir sistem oluşturulması noktasında destek olur.
- Akıllı şehirler: Şehirlerin daha sürdürülebilir olması için yardım eder. Şehrin ekonomik, çevresel ve sosyal açıdan incelemesini yaparak planlama kararlarına rehberlik eder. Bu sayede daha modern şehirler kurulmasını sağlar. Günümüz şehirlerinde karşılaşılan zorluklara ve sorunlara gerçek zamanlı verilerden gelen bilgiler ışığında çözüm sunar.
Dijital İkiz Teknolojisinin Geleceği
Gelişen teknolojinin bir parçası olarak geleneksel iletişim yollarının yetersiz kaldığı kabul edilir. Günümüz iletişim modellerinin değişeceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Değişim özellikle çok fazla varlığın bulunduğu endüstriler için geçerli olacaktır. Ekipmanların, tesislerin ve süreçlerin entegre bir şekilde dijital olarak yenilenmesi söz konusudur. Dijital bir ikizin sağladığı avantajlar sayesinde bu entegrasyon işletmelerin ve kurumların daha aktif ve verimli olmaları sağlayacaktır. İkiz teknolojisi giderek artan miktarda verinin işlenmesini kontrol edebilecek duruma gelecektir. Teknolojik gelişimin sınırsız olması ve sürekli yeni beceriler kazanması da gelecekte yaşanabilecekler arasındadır. Gelişen dijital teknoloji daha iyi ürünlerin üretilmesine, süreçlerin daha verimli kullanılmasına ve net iç görüler yakalanmasına olanak sağlayacaktır.